رفتن به محتوای اصلی
سبد خرید
No products in the cart.
0
سبد خرید
No products in the cart.
0

ساز تار چیست؟

تار از سازهای زهی مضرابی ( زخمه ای ) است که از چوب ، استخوان ، پوست ، زه ( روده چهارپایان ) و فلز ساخته می شود و طول آن حدود ۹۵ سانتی متر است. تار در ایران و بعضی مناطق دیگر خاورمیانه مانند تاجیکستان ، جمهوری آذربایجان ، ارمنستان ، گرجستان و نواحی نزدیک قفقاز برای نواختن موسیقی کلاسیک این کشورها رایج است. واژه تار در فارسی به معنی رشته ‌است. در گذشته دور ، تار ایرانی پنج سیم داشت که غلامحسین درویش یا درویش خان سیم ششمی به آن اضافه کرد که همچنان به کار می‌رود. اگرچه در سال های دور ، نامی از ساز تار برده نشده است اما از حدود دویست سال پیش ، تار ، یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی بوده است. نوازنده تار در حالت نشسته تار را به صورت افقی روی ران پا قرار می دهد ، به طوری که دسته تار طرف چپ و کاسه تار طرف راست نوازنده قرار می گیرد. نوازنده سر انگشت های دست چپ را روی دستان هایی که در طول دسته تار بسته شده اند حرکت می دهد و با مضرابی که در دست راست دارد به سیم ها زخمه میزند.

اجزای ساز تار

کاسه طنینی تار : کاسه طنینی از چوب یک تکه که به صورت دو قسمت تو خالی تقریبا گلابی شکل که یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر است تشکیل شده و یک طرف آنها ( دهانه ) باز است. قسمت بزرگتر « کاسه » و قسمت کوچکتر «نقاره» نام دارد. برروی دهانه های بازکاسه و نقاره پوست و بر روی پوست کاسه، خرک قرار میگیرد. چوب کاسه ها معمولا از چوب درخت توت ساخته می شود.
پوست تار : پوست تار از قسمت نازک پوست چهار پایانی مانند بره و بز انتخاب می شود.
خرک تار : خرک  که جنس آن معمولا از استخوان است بر روی دسته و شیطانک به طول ۵ و ارتفاع ۲ سانتی متر ساخته می شود و که با دو پای کوچک خود روی پوست کاسه قرار می گیرد و سیم ها هر یک به صورت جداگانه از داخل شیارهای کم عمقی که روی سطح خرک ایجاد شده اند عبور می کنند. تکه های کوتاهی از جنس دستان ها از حلقه های کوچکی که روی خرک ( دو حلقه در طرفین و یک حلقه در وسط )  ایجاد شده برای ثابت ماندن خرک به روی پوست می گذرند و به سیم گیر که در انتهای بدنه ی کاسه قرار دارد متصل می گردند.
دسته تار : دسته تار از چوب سخت ، مانند توت یا گردو ، به صورت لوله ای تو پر و حدودا به طول ۵۰ و قطر ۴ سانتی متر ساخته می شود که ازطرف جلو ( محل انگشت گذاری ) به صورت صاف برش خورده و از طرف پشت نیم دایره است و دستان ها با فواصل معین ، روی آن بسته می شوند. برای زیبایی دسته و همچنین عدم فرسایش چوب در اثر تماس زیاد انگشت ها ، در طرفین طول دسته ( سطح رویی ) دو رشته نوار از جنس استخوان کار می گذارند. دسته تار از یک سو به نقاره و از سوی دیگر به سر پنجه تار متصل است.
سر پنجه تار : سر پنجه یا جعبه کوک ( جعبه گوشی ها ) یک جعبه کوچک تو خالی است که در ابتدای طول دسته قرار میگیرد و از جنس چوب کاسه ها است و به تعداد سیم های تار ، شش گوشی ( درهرطرف سه گوشی ) روی آن قرار دارد.
گوشی های تار : تار۶ عدد گوشی از جنس چوب ، به تعداد سیم های ساز دارد که به صورت میخ درشت سر پهن ساخته می شوند. قسمتی که یک سر سیم به دور آن پیچیده می شود و داخل فضای خالی سرپنجه قرار دارد باریک تر است و قسمتی که هنگام کوک کردن ساز ، با دست چپ نوازنده گردانده می شود و بیرون سر پنجه قرار دارد پهن تر است.
دستان های تار : معمولا امروزه ۲۸ دستان بر روی دسته ی تار بسته می شود که جنس آنها از زه ( روده ی چهار پایان ) یا نخ نایلون است. هر دستان را در فواصل معین ( چهار یا سه دور ) دور دسته تار می بندند و آن را گره می زنند، به طوری که گره ها در شیاری که در سطح بالایی طول دسته ایجاد شده قرار بگیرند. محل دستان بر روی دسته تار ثابت نیست و در دستگاه های مختلف ، بعضی دستان ها مقداری حرکت داده می شوند.
شیطانک تار : استخوانی باریک و کم ارتفاع به عرض دسته ی تار و به ارتفاع ۲ میلی متر است که بین دسته و سر پنجه قرار دارد و دارای شیارهای کم عمقی است که هر سیم از درون یکی از این شیارها می گذرد و به طرف گوشی می رود.
سیم گیر تار : قطعه ای کوچک از جنس چوب یا استخوان است که در انتهای بدنه کاسه نصب می شود و دارای شیارهایی است که حلقه تابیده شده یا گره یک سر سیم به آن می افتد.
تعداد و جنس سیم های تار : تار ایرانی دارای ۶ سیم از جنس فلز با قطرهای مختلف است که معمولا سیم های اول و دوم فلزی سفید رنگ و سیم های سوم و چهارم زرد رنگ ازجنس برنج ، دو به دو با یکدیگر هم صدا کوک می شوند. سیم پنجم و اخوان ( فلزی سفید رنگ ) با قطر کمتر هم صدای سیم های اول و دوم، و سیم ششم سیم بم فلزی زرد رنگ یک اکتاو بم تر از سیم های اول و دوم کوک می شوند.

برای این نوشته 0 نظر ثبت شده است

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برگشت به بالا